A dúas mans

Cando cheguei a México había cartaces políticos enormes que cubrían edificios coa imaxe do marido dunha das actrices de telenovela máis famosas do país. Esa da que falan agora os medios, máis famosa que el e igual de mezquina.

Segundo foron pasando as semanas, os cartaces multiplicáronse, a presenza do PRI na rúa foi medrando, os escándalos de compra de votos, de cambio de credenciais por tarxetas a crédito… o abuso de poder, en definitiva, foise facendo tan evidente, que costa moito traballo entender como algún xuíz é capaz de negar esta evidencia. A pobreza e a miseria é a que fai que poderosos políticos, ás ordes de multinacionais e de narcotraficantes, queiran impoñer o seu goberno en México, tildando todo o proceso de democrático, cando non o é.

Certo é que as comparacións son odiosas, non imos discutilo, mais, co fin de dar comezo á secuencia de aparentes contradicións, imos tirar da comparativa entre países para situarnos nas proximidades do que se quere contar…

De seguro que todas ouvistes falar ou tivestes a oportunidade de presenciar acontecementos electorais coma a carretaxe de votos, unha tradición ben arraigada no noso país; a compra de vontades, directa, con cartos, ou indirecta, con favores, postos de traballo ou semellantes; a intimidación no exercicio do voto ou a malversación de cartos públicos en prol dun determinado partido político. Non nos esquecemos tampouco do papel que, por norma xeral, xogan tamén as elites empresariais, coa súa “delicadeza” á hora de amosar a súa opción de voto, ou a decidida aposta que fan a meirande parte dos medios de comunicación “supostamente” imparciais…

Ben, tentade xuntar todo isto na cabeza e, cando o teñades, multiplicádeo por dez… e aínda así a comparativa con México resulta case que grotesca…

Na historia recente de México, a que é graciosamente caracterizada como “democrática”, esta é a terceira vez que os poderes fáticos mexicanos evitan a chegada do centro-esquerda ao poder despois dos fraudes de 1994 (con Coatemoc Cárdenas como candidato) e 2006 (con Andrés López Obrador á cabeza, como agora…). As tácticas empregadas foron semellantes ás arriba sinaladas só que cunha desvergonza, un clima de medo e un grao de violencia difíciles de soportar.

O resultado foi outra vez o planificado. O Sr. Peña Nieto, candidato do PRI, autoproclamouse novo presidente antes de que saíran sequera os primeiros resultados oficiais. Porén, curiosamente, agás no multitudinario espectáculo organizado na noite electoral, non se ven mostras de satisfacción nas caras das/os mexicanas/os; todo segue igual, ou non. A gran diferenza quizais sexa o traballo que está a realizar moita xente, ligada ou non ao movemento 132, en recompilar irregularidades, revisar os conteos das furnas, aportar probas sobre compras de votos, etc. Estase a facer un enorme esforzo en visibilizar o fraude, quizais esta sexa a gran diferenza respecto doutras veces.

As/os mexicanas/os coas que puidemos falar, que están a participar de todas estas accións, están convencidas/os de que algo está a cambiar, que algo vai acontecer, aínda que non saiban moi ben o que nin como.

O certo é que as súas reivindicacións son tamén as nosas. O certo é que quizais cómpre reescribir aquel berro de “proletarios del mundo unídevos!” e convertelo en “INDIGNAD@S DO MUNDO, UNÍDEVOS!”

 

hoxe, cedo a palabra...

Comecemos cunha evidencia: isto é unha usurpación en toda regla... consentida pero usurpación ao fin e ao cabo... un paréntese na crónica de Lubián a Coatepec onde se infiltra unha subcrónica de Marín a Coatepec...

Supoño que en calquera lugar do mundo habería moito que contar no trascurso dunha semana e media, mais, en México, asegúrovos que hai moito máis... Porén, deixaremos para outros artificios literarios as peripecias dun marinense (acompañado dunha loba-louxeira) nos primeiros días no estado de Veracruz e centraremos a nosa atención nos acontecementos dos últimos días onde a cidade de México e as eleccións xogaron un papel protagonista.

O xoves 28 chegamos a DF sobre o medio día para, nada máis pisar Tenochtitlan, ou algunha beirarrúa que non debía quedar moi lonxe do que no seu momento foi a capital do imperio azteca, comer unha pizza... é o que ten escoller como "residencia" un dos barrio máis "pijos" da cidade (que tamén máis tranquilos e paseables...).

O caso é que este primeiro día deunos para pasear polo centro, coñecer o inmenso Zócalo e pillar unha molladura considerábel (as tormentas do verán...). Un primeiro contacto cunha cidade chea de xente, comendo a todas horas na rúa (tacos, tortillas, quesadillas e outras moitas cousas que non sei como se chaman), vendendo de todo, berrando e sobrevivindo a un tráfico que, segundo contan os nativos, mellorou moito nos últimos anos (non quero pensar como era antes...). Unha cidade que, ao contrario da imaxe que nos chega frecuentemente, quizia sexa a máis segura do país...

O primeiro acto fora prometedor e o segundo tampouco se quedou atrás. O venres visitamos as pirámides de Tenotihuacan, a uns 30 km. de DF. (Dous parénteses: o primeiro, cometimos un pecado de guiris, contratamos o transporte con guía dende o mesmo hotel... ademais da chasta que custou, tocounos comer no restaurante máis turístico da zona, con mariachis incluídos...; o segundo, o noso guía, un tipo majete, igual que outras persoas que atopamos, era neto de exiliados españois, unha colonia seica ben importante na cidade). As pirámides e toda a zona do xacemento é impresionante; sería un atrevemento tentar sequera contarvos as sensacións así que deixámovos tan só as fotos...

Como o tema engancha, ao día seguinte empregamos toda a mañá en empaparnos das culturas azteca e maia; dúas das 12 salas do inmenso museo antropolóxico ao que un sempre queda con ganas de voltar, pola cantidade de cousas que quedan por ver. Como tiñamos o día cultureta, pola tarde fixemos unha visita á casa museo de Frida Kalho, en Coyoacán (outro barrio bohemio da cidade), previo paso polo metro de DF... un metro no que fumos capaces de entrar unha vez pero xa non dúas... dicir que había moita xente é quedarse moi, moi curto...

E chegou o domingo, o día das eleccións presidenciais. E nós, como bos guiris, ademais de admirar a paciencia das electoras/es, que facían quilométrica colas para votar nas mesas sen adscrición (noutro post contamos todo o lío organizativo-mafioso dunha xornada electoral en México...), visitamos o Templo Maior, oculto parcialmente pola catedral (non vaia ser...) e os murais de Diego Ribera no museo de belas artes (vai foto para que poidades admirar o pedazo de mural do amigo Diego; foi o que lle escarallaron no centro Roquefeler por demasiado filocomunista; refíxoo...).

A volta a Coatepec coincidiu cos primeiros resultados dos sondeos das eleccións e a confirmación dun fraude dunhas dimensións difíciles sequera de imaxinars... Compo Paulita xa me está a botar a bronca por enrollarme moito o próximo día detallamos todo o que estamos a ver sobre o pucherazo do PRI...

De DF de Paula a DF de Carmen

Ademais de coñecer México, esta viaxe valeume, de momento, para coñecer moita xente. Xente de aquí e xente de ... Salamanca. Si. Cando se necesitan contactos para vir a un país que queda na outra parte do mundo un equipo de cabezas comeza a pensar cunha mesma finalidade: que alguén que viaxe se sinta acompañada. E así, desa maneira foi como o meu amado Leal levoume ata Carmen, unha persoa enamorada deste país. Con el e con ela quero compartir esta entrada, pola axuda e polo cariño destes meses e de todos estes anos (si, Manolito, si).

Carmen chegou por vez primeira ao DF e casualmente fíxoo a mesma praza á que cheguei eu. Nesa praza de Belas Artes, nese intre espazo-temporal estaba acontecendo outro fenómeno social tan intenso ou máis ca o que está a suceder agora. Carmen chegou por vez primeira á praza de Belas Artes onde había unha concentración de persoas labregas reivindicando os seus dereitos, da mesma maneira que o fai agora a mocidade do 132. Pedindo terras e pedindo liberdade. Esixindo dignidade, nunha palabra.

Carmen fala tamén de cores, de xentes, de cheiros e de emocións. Fala da sorpresa de descubrir un DF rico en todo iso, un DF repleto de persoas sen medos. E deixo esta mensaxe aquí da súa parte. México está cheo de individuos e colectivos sen medo, con ganas de cambiar e de facer as cousas doutro xeito.

Quería compartir con vós as súas reivindicacións actuais, e fareino do mellor xeito que se me ocorre, compartindo a súa música:

Na cidade de México hai un Alcazar.... ou eles lle chaman así, a min non me tiña moita pinta de alcazar tal e como eu o entendo, pero ás veces o importante non é o substantivo se non o concepto (aquí ás faias son arces e quen sabe que máis cousas). Está no medio dun enorme parque do centro mesmo da cidade. Alí arriba, no edificio hai unha bonita exposición na que ver como viviron os jerifaltes deste país ata hai ben pouco. O seu último inquilino, don Porfirio. Alí está a súa cama, o seu carruaxe, os seus salóns e... o seu cuarto de baño:

Moi moderno me parece e de moito luxo para a época, mais quen sabe o que un ser de ego precisa para sentirse ben...

Pero o importante, ao que eu ía, non está no edificio se non fóra del. As vistas dende alí son... eternas. A pesar da neblina (mellor dito, do smog), podíase ver como a cidade non remataba, como as casas de cemento, calurosas, feas, pobres,... como todo subía polas ladeiras dos montes que gardan o val de México. Podíanse divisar as enormes avenidas do centro da cidade, que circulan ao redor dun inmenso parque verde, cheo de foresta e de esquíos que saúdan a quen quere deixarse saúdar.

E camiñar polas súas rúas cheas de xente que non sei onde vai. Algunha vai con moita presa, outra simplemente pasea e, a maioría, vende. Vale calquera cousa e ti decides se queres ou non mercar. A xente de aquí non resposta que non se non quere. Pode dicir cousas como: a la vuelta compadre ou tamén esta te la voy a tener que deber amiga. Pero é moi raro un non absoluto, por iso as respostas que poden saír da miña boca, quizais poidan non sonar moi ben. Agora estou traballando niso... non é tan fácil.


E cheo de xente, local ou turista, vaias a onde vaias hai que esperar ou correr para non perder o vagón do metro, para tomar un bus urbano ou simplemente para tomarlle algo por aí. Porque hai que ter en conta que vinte e cinco millóns de persoas non caben en calquera lado, aínda que ese lado semelle infinito.

DF ou 132

Viaxei ao DF. Unha loucura de máis de catro horas de viaxe cheo de rebases de carros a toda velocidade por estradas con dobre liña contínua na que tes que botarte a un lado para deixarte adiantar aínda que polo outro carril tamén o estean a facer... Estradas con curvas de dous sentidos pero de paga... así é México.
Pero chegamos a ese lugar que, non sei se pode ser así definido xa que o termo lugar a min inspírame algo moito máis concreto do que é este monstruo de casas de ladrillos de formigón que se estenden polas ladeiras dos montes que conforman o val de México, poboado por máis de vintecinco millóns de persoas que compran, venden, piden, andan, corren, respiran e xeran lixo.

Vindo eu dun lugar como Lubián... podedes imaxinar o que pensaba, os sentimentos que me viñan de cara a atoparme cunha megalópolis destas dimensións por vez primeira na miña vida, pensei que ía sentir medo ou desacougo cando menos, pero nada máis lonxe da realidade. É unha cidade marabillosa, chea de cores igual que todo o país, chea de opcións, de lugares, de bares e tabernas, de mezcalerías (Xosé lembreime moito de ti tomando mezcalito oaxaqueño). En fin, sons, ruídos, luz e contaminación, que máis se pode pedir: zumes de piña e laranxa que refrescan o calor que se vive nesa cidade.

Pero máis que iso, máis que a cidade foi a fin de semana das emocións.... cheguei directa á praza de Belas Artes, no corazón da cidade de México onde había unha convocatoria a modo de fandango reivindicativo en contra da manipulación política dos medios de comunicación. O movemento 132 do que xa vos falei, alí sigue, loitando, animando e divertíndose ao tempo que pide un México máis libre e democrático. Unha xeración de xente nova e sen medo.

O domingo unha inmensa marcha de xente, de cores e de sons, taponou o centro da cidade para dicir que xa está ben de manipulación, que xa está ben de corrupción e de mortes violentas. Que xa están fartas de tanto aturar.



Entre milleiros e milleiros de persoas estaba eu, alucinada e sentindo a emoción desta xente que busca un cambio de rumbo nun país no que hai unha porcentaxe moi significativa da poboación por debaixo do umbral da pobreza e no que, porén, aparecen tres das fortunas máis importantes do mundo. No que o 26% do orzamento do funcionariado público está concentrado no 3% dos altos cargos. No que a violencia está á orde do día. No que a represión policial está latente e chega a tódolos lugares. Nun país que ten ganas de saír de todo isto e que espera que o un de xullo sexa un día para a esperanza.

E para escoitar os seus cantos e a súa alegría: Fuera Peña!! Non queren saber nada dese galán de telenovelas trasnoitadas que pretende seguir coa liña política acomodándose ao discurso escrito que a xente quere escoitar en cada momento, un tipo insípido que ten que agocharse nos baños da universidade porque non é capaz de darlle resposta ao alumnado que lle esixe políticas de cambio. Fuera Peña!! Viva un México libre sen PRI!

de frores e músicas

México é o país da biodiversidade. É rico, moi rico. Todo ao meu redor é verde, grande e diferente. Plátanos, arces, acacias, enormes fentos arborescentes... ata carballos que aquí chaman encinos. Todo é natureza grande, mesta e colorida. Alí hai aves, roedores, grandes mamíferos e pequenas bolboretas.

E que máis se pode pedir, ao lado dunha fermosa e xigantesca caída de auga de máis de cen metros... e eles din que vén pequena porque aínda non comezaron as choivas, pequena si, pero cae ben.

Pero México é grandioso e ante tal deleite da nai gaia aparecen pequenos postos para dar de comer e beber ás xentes agotadas de caminatas e de nadar en albercas de augas frías. E restaurantes, neste lugar fermoso e distante, nun lugar cheo de riqueza, alí mesmo, un restaurante quería chamar a súa atención e, da mesma forma que eu esperto tódalas mañás coa alegría do regetón do ximnasio de debaixo da miña casa, os donos decidiron romper o misticismo do lugar a través dos seus altofalantes, pero non só co reguetón, alí estaba sonando "pasodoble español". Y olé por eles....

Esta que vistes, é a cascada de Texolo, en Xico, un municipio moi próximo a Veracruz, onde, por certo cómese un rico mole. E estes foron os meus acompañantes, Gerardo e Rodrigo:

Dende a miña casa

Cando cheguei a Coatepec marabilloume o colorido das súas rúas. Todas as casas están pintadas de cores que lle dan ao lugar un toque tan alegre que me despertou os sentidos, tal e como vos contei na primeira intervención deste blogue.
Na miña casa fai calor, hoxe máis que nunca e nin siquera dende a terraciña podo escapar.
Alí, na terraza lavo a roupa e téndoa despois, fágoo polas mañás antes de ir a traballar, porque aquí a partir das sete non durme ninguén. O ximnasio que teño debaixo pón en marcha a todas esas mulleres a primeiriña hora e, cando volvo a tarde, seguen a bailar, berrando e contentas, acompasadas.
A miña casa non é moi bonita...pero dende ela vese o cerro das culebras ou Coatepec se o dicimos en náhuatl ou mexicatlahtolli. Noutra ocasión falaremos máis polo miúdo deste cerro.


E a luz, canta luz hai aiquí, e máis agora, nestes días tan quentes nos que non baixa a néboa e o sol é branco e intenso, tanto que fai que ata as frores parezan doutra cor, aínda que ben sei que son as mesmas que temos alá: xeranios, pensamentos, etc, agás, claro está, das orquídeas, das que tamén vos contarei (prometido César).
En Coatepec están todas as casas pintadas de cores, gústanlles as cores, e hai dúas igrexas grandes no centro e o edificio do Concello, amarelo, imponente.
As torres da igrexa vense dende a miña terraza. Gústame velas por riba dos telladiños das casas baixiñas nas que viven estas xentes.

















E que me dicides da miña neveira, ata os pexegos saben diferente!!

Bo proveito!!

Ocurrirá o milagro?

Parece que non só en España estamos indignadas.
Todo o mundo está indignado e México, evidentemente, non é unha excepción.
Despois de 80 anos de monopolio priista, isto é, despois de 80 anos do Partido Revolucionario Institucional (a dereita mexicana) que estivo mantendo a cadeira presidencial dos Estados Unidos Mexicanos desde o ano 1929 ata o 2000 e despois de que o relevase no poder o PAN, Partido de Acción Nacional (de centro dereita), cunha liña totalmente continuísta e de turno, despois disto, no ano 2006 parecía, ata o reconto do 70% das papeletas, que Andrés Manuel López Obrador (AMLO), candidato da esquerda, ía gañar por vez primeira as eleccións méxicanas despois dun século de políticas pouco favorables ao común dos mortais (por dicilo finamente).


Pero non foi así. Tal e como vedes na seguinte gráfica, extraída da marabillosa wikipedia, a partir do 70% do reconto, o PAN comezou a subir asombrosa e misteriosamente ata superar a AMLO e conseguir a presidencia cun escaso e, novamente, misterioso 0,54% dos votos.

Moitas mexicanas e mexicanos non acreditaron esta victoria do PAN. Pucherazo en toda regra?? Eu supoño que hai moitos intereses que perder tras 80 anos.

Este ano hai novamente eleccións en México e a xente está moi fartiña. Nótase nas rúas e en todos lados. A semana pasada houbo unha protesta estudiantil, dunha universidade "de paga" nun mitín do candidato do PRI e este partido, con todo o seu poder mediático quixo ocultalo e enganar á xente, mais non contaban coas redes sociais. Por vez primeira os fillos e fillas da xente poderosa do país non apoia, publicamente, ao PRI. Os e as estudantes da protesta, 131 concretamente, fixeron un video que se moveu polas redes sociais informando de que eran estudiantes desa universidade tan potente e que estaban en contra da política de turno do PRI e do PAN e convocaron a varias marchas durante esta semana pasada e esta que acaba de comezar co lem: "yo soy el 132" e están a ser un éxito aínda que non sae en ningún medio de comunicación.

E como tampouco saen as marchas populares en apoio a AMLO que, como non ten capacidade mediática, leva os úlitmos 6 anos percorrendo o país enteiro, municipio a municipio, falando coa xente, recollendo información, escribindo libros nos que conta como vai levar a cabo cada unha das súas propostas, entre elas declarar México libre de transxénicos (casi na), e facendo política doutro xeito. David contra Goliat.

Pero a xente parece que responde. Onte estiven nunha marcha a favor de AMLO en Xalapa. Había motísima xente aguantando unha calorina de aupa sen parar de berrar e animando, dando enerxías e denunciando a situación. As mexicanas, os mexicanos, están fartas de tanto mangoneo, iso creo eu e por iso están a saír á rúa, para dicir que xa está ben, que están indignadas, que sexa como sexa, queren conseguir o milagro.

Xente de todo tipo, clases, cores.... estaba na rúa. Transmitindo esperanza, coraxe e boa onda.
E necesitan que se fale, que se sepa, que os grandes medios de comunicación que non os apoian non sexan a única forma de expresión. Por iso vos conto todo isto. Penso que é moi importante. Así que... a loitar!!